Arabulucunun Sır Saklama Yükümlülüğü

Arabulucunun Sır Saklama Yükümlülüğü

Sır sahibi kişinin, bir hususun sır olarak saklanması konusunda iradesinin olmasının yanında söz konusu iradesini tutum ve davranışlarıyla dış dünyaya yansıtması gerekmektedir. Söz konusu kural, arabuluculuk yönteminin tarafları için de geçerlidir. Bilgiyi paylaşan ya da karşı tarafın bilgisine sunan tarafın, bu hususun gizli kalması yönünde iradesi ya da tutumu yoksa zaten sır saklama ya da gizli tutma yükümlülüğü de bir anlam ifade etmeyecektir. Dolayısıyla, gizli bilgi ya da sır, taraflardan birinin sorumluluk kapsamı içerisinde olan, kamunun elde etmesine izin verilmeyen, ticari, mali veya sınai önemi olan ve ona sahip olan tarafça gizli sayılan bilgidir. Arabuluculukta da sır kapsamında kalan ya da tarafların birbirlerinden sır olarak muhafaza edilmesini beklediği bilgi ve belgeler, arabuluculukta müzakere aşamasında tarafın kendisinin sunduğu belgeler, sözleşmeler, malvarlığı bilgileri veya bu süreçte diğer tarafın kendiliğinden öğrendiği bilgi ve belgelerdir. İşte müzakere aşamasındaki tarafların beyanları gibi bu bilgi ve belgeler de sır kapsamındadır. Genel olarak bilinen ya da somut bir olayla ilgilenen kişiler açısından kolaylıkla elde edilebilecek olan hususlar sır saklama yükümlülüğü kapsamında değerlendirilir[1]. Bu sebeple arabulucu, taraflarla birlikte uyuşmazlık halinde hangi bilgi ve belgelerin gizli kalacağını tespit etmeli ve sonrasında tarafları buna yönlendirmesi gerekir. Dolayısıyla arabuluculukta hem taraflar hem de arabulucu açısından öngörülen sır saklama yükümlülüğü gerek yasal düzenlemelerle koruma altına alınan sırları gerekse sözleşmelerle sır olarak kararlaştırılan bütün hususları kapsamaktadır. Ancak arabuluculukta gizliliğin kapsamı belirlenirken sadece arabulucu ve taraflar açısından sır saklama yükümlülüğü kapsamındaki hususlar değil, aynı zamanda tarafların arabulucuya başvuru sonrasında dezavantajlı duruma düşmemelerinin güven altına alınması da göz önünde bulundurulmalıdır[2].

1. Arabulucunun Kanundan Doğan Sır Saklama Yükümlülüğü

            Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kanunu’nda arabulucuların “arabuluculuk çerçevesinde kendisine sunulan veya diğer bir şekilde elde ettiği bilgi ve belgeler ile diğer kayıtları gizli tutmak” yükümlülüğü, arabuluculuk meslek grubu için yeksenak bir düzenleme sağlamıştır. Buna ek olarak, arabulucunun sır saklama yükümlülüğünün kanundan doğması karşısında arabuluculuk sürecine dahil olmayan üçüncü bir kişiye ait bir sırrın, arabuluculuk sürecinde arabulucu tarafından öğrenilmesi durumunda, sır sahibinin korunması da pozitif bir dayanak kazanmıştır. Zira uyuşmazlığın tarafları açısından arabulucunun sır saklama yükümlülüğü arabulucu sözleşmesinden kaynaklanabileceği için, taraflar kanundan doğmasa da gizliliği sözleşmeyle koruma altına alabileceklerdir. Ancak üçüncü kişiler açısından arabulucu ile sır sahibi üçüncü kişi arasında sözleşmesel bir ilişki olmadığından sözleşmeye aykırılığa ilişkin yaptırımlar uygulanmayacaktır[3].

            Sonuç olarak kanun ile arabulucunun arabuluculuk görevi sebebiyle edindiği bilgilerin sır olarak saklanması yönünde bir düzenleme getirilmesi ile hem uyuşmazlığın hem de uyuşmazlığın tarafları dışındaki üçüncü kişiler koruma altına alınmıştır[4].

2. Arabulucunun Sözleşmeden Doğan Sır Saklama Yükümlüğü

            Arabuluculuk sözleşmesi ile kararlaştırılan arabulucunun sır saklama yükümlülüğü de sözleşmede hüküm altına alınan bir edim yükümüdür. Bu noktada önemle belirtmeliyiz ki arabulucunun sır saklama yükümlülüğü olması, gerek kuruma gerekse arabulucuya olan güvenin sağlanmasının bir gereği olarak arabulucu sözleşmesinden kaynaklanan bir yan edim yükümlülüğüdür. Taraflar arabulucu sözleşmesi ile arabulucunun sır saklama yükümlülüğünün kapsamını ve sınırlarını belirleyebilirler[5].